PEKİN — Çin’in yapay zeka alanındaki en büyük atılımlarından biri olan DeepSeek’in son gelişmeleri, ülkedeki girişim sermayesi piyasasına büyük bir ivme kazandırdı. Son üç yıldır düşüşte olan Çin’deki girişim sermayesi yatırımları, DeepSeek’in Ocak ayı sonunda OpenAI rakibi modelini piyasaya sürmesiyle yeniden hareketlenmeye başladı.
Bu gelişmenin ardından, yapay zeka destekli ilaç keşfi üzerine çalışan Insilico Medicine şirketi, Hong Kong merkezli Value Partners liderliğinde 110 milyon dolarlık bir Seri E finansman turunu tamamladı. Şirketin CEO’su ve kurucusu Alex Zhavoronkov, CNBC’ye verdiği özel röportajda, Çinli yatırımcıların bu fırsata büyük ilgi gösterdiğini belirtti. Hatta son anda artan talep nedeniyle Insilico, ek bir “E2” yatırım turu planlamaya başladı. Zhavoronkov, “Bu seviyede bir ilgiye daha önce hiç tanık olmadık” diyerek yatırımcıların gösterdiği yoğun ilgiyi vurguladı.
Çin’de Yapay Zeka Yatırımları Yeniden Canlanıyor
Çin ve ABD’deki düzenleyici belirsizlikler, özellikle halka arzlar ve yavaşlayan ekonomik büyüme nedeniyle son üç yılda Çin’de girişim sermayesi yatırımlarının hızla düşmesine neden olmuştu. 2024 yılında, Çin merkezli şirketlere yapılan girişim sermayesi yatırımları sadece 48,86 milyar dolara gerileyerek 2016’dan bu yana en düşük seviyesine ulaştı.
Ancak, düzenleyici ortamın netleşmesiyle birlikte yatırımcıların tutumu değişmeye başladı. Eskiden Alibaba gibi internet tabanlı girişimlere yönelen fonlar, artık DeepSeek gibi yapay zeka tabanlı girişimlere yatırım yapma yoluna gidiyor.
BAI Capital’in kurucusu ve yönetici ortağı Annabelle Yu Long, “Herkes yeni bir DeepSeek bulmaya çalışıyor” diyerek yatırımcıların bu alana olan ilgisinin altını çizdi. Yatırım firmalarının çoğu yeni şirketlere yatırım yapmak yerine, yapay zeka teknolojisini etkin bir şekilde kullanan mevcut portföy şirketlerine yatırım yapmayı tercih ediyor. Long, Çin’deki yatırım fonlarının ABD’ye kıyasla daha az sermayeye sahip olduğunu ve bu nedenle daha hedef odaklı bir yatırım stratejisi izlenmesi gerektiğini belirtti.
Örneğin, BAI Capital’in desteklediği ve üretim yönetim sistemleri satan Black Lake adlı şirket, yapay zeka sayesinde hizmet maliyetlerini düşürdüğü için bu çeyrekte kârlılığa ulaştı. Long’un yatırım yaptığı bir diğer sağlık şirketi olan Lejian da yapay zeka sayesinde kârlılığını artırdı ve Goldman Sachs, şirketin halka arzı için hazırlıklara başladı.
Lunar Yeni Yılı Dönüm Noktası Oldu
Çin’de yatırımcı güveninin geri dönmesinde Lunar Yeni Yılı önemli bir dönüm noktası oldu. DeepSeek’in R1 modeli tatil öncesinde piyasaya sürüldü ve Çin devlet medyasının yayımladığı Bahar Festivali galasında Unitree tarafından geliştirilen dans eden robotlar büyük ilgi gördü. Shenzhen merkezli Forebright Capital’in yöneticilerinden Hongye Wang, “DeepSeek ve Unitree, yabancı yatırımcıları Çin’deki fırsatları araştırmaya teşvik etti” dedi.
Çin’in teknoloji girişimlerine yönelik yatırımlarının artmasıyla birlikte, Forebright Capital, akıllı telefon şarj cihazları ve yapay zeka destekli gözlükler üreten bir şirkete yatırım yaptığını açıkladı. Firma ayrıca insansı robotlar ve bilişsel hesaplama çözümleri sunan şirketlerle ilgilendiğini belirtti.
Hükümetin Yapay Zekaya Verdiği Destek Artıyor
Çin hükümeti de bu alandaki büyümeyi desteklemek için önemli adımlar atıyor. Şubat ayında Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in DeepSeek’in kurucusu ile tokalaşması ve ülke çapında üretken yapay zekanın geniş çapta kullanılmasını teşvik etmesi, sektörde büyük yankı uyandırdı. Bu destek, girişim sermayesi yatırımlarına yönelik devlet politikalarının da değiştiğine dair güçlü bir sinyal olarak yorumlandı.
Başbakan Li Qiang’ın geçen hafta sunduğu çalışma raporunda, Çin’in girişim sermayesi yatırımlarını hızlandırmayı ve uzun vadeli sermaye büyümesini teşvik etmeyi amaçladığı belirtildi. Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu Başkanı Zheng Shanjie ise hükümetin teknoloji yatırımları için 1 trilyon yuan (yaklaşık 137,7 milyar dolar) mobilize edecek bir fon oluşturmayı planladığını duyurdu. Çin Merkez Bankası Başkanı Pan Gongsheng de teknoloji inovasyonu için sağlanan kredi programının iki katına çıkarılarak 1 trilyon yuana kadar artırılacağını açıkladı.
China Renaissance Başkan Yardımcısı Liu Rui, “Erken aşama yatırımlardan çıkış sürecine kadar politika artık daha net ve tamamlayıcı hale geldi” dedi. Çin’in geniş tüketici tabanı ve model işletme maliyetlerindeki beklenenden hızlı düşüş nedeniyle, yapay zeka uygulamalarına daha fazla kaynak ayrılacağını öngörüyor.
Uluslararası Yatırımcılar Çin Yapay Zeka Sektörüne Odaklanıyor
Çin’in yapay zeka sektöründeki büyük atılımlar, küresel yatırımcıların da ilgisini çekiyor. Zhavoronkov, son birkaç haftada ABD ve diğer ülkelerden yatırımcıların kendisine Çin’deki yapay zeka şirketlerine yatırım yapma konusunda sorular yönelttiğini belirtti. “DeepSeek anı, küresel yatırımcıların Çin’e yatırım yapma ilgisini artırdı” dedi.
Ancak, ABD ile olan ticari gerilimler ve teknolojik kısıtlamalar, Çin yapay zeka şirketlerinin küresel pazarlara açılmasını zorlaştırıyor. Foothill Ventures’ın Palo Alto merkezli yönetici ortağı Xuhui Shao, Çinli şirketlerin küresel pazarlara açılmasının daha zor olacağını, çünkü yapay zeka ve veri güvenliği konularının hassasiyet taşıdığını belirtti. “Ancak yenilikçi atılımlar bizi şaşırtmamalı, çünkü Çin’de çok sayıda iyi eğitimli mühendis ve veri bilimcisi var” dedi.
Çin’in büyük pazar potansiyeli, yatırımcılar için cazip olmaya devam etse de, sermaye akışı üzerindeki kısıtlamalar gibi bazı riskleri de göz önünde bulundurmak gerekiyor. Yine de DeepSeek’in başarısı, yapay zeka sektörünün sınırları aşarak küresel ölçekte büyük bir etki yaratabileceğini kanıtlıyor.